Con người chỉ thực sự trưởng thành khi còn giữ tinh thần học hỏi.
Bạn còn nhớ lần cuối cùng mình học được một điều mới – không phải trong trường lớp, mà từ cuộc sống – là khi nào? Có thể đó là cách sử dụng một công cụ số, một ngôn ngữ mới, hay đơn giản chỉ là một bài học từ sai lầm cá nhân. Dù ở tuổi nào, việc học chưa bao giờ dừng lại, bởi chính nó là chìa khóa mở ra cánh cửa trưởng thành.
Tư tưởng học tập suốt đời (Lifelong Learning)
Khái niệm lifelong learning – học tập suốt đời – được UNESCO và OECD coi là nền tảng của xã hội tri thức hiện đại. Nó nhấn mạnh rằng: học không chỉ gói gọn trong trường học hay giai đoạn tuổi trẻ, mà là một hành trình liên tục để con người thích ứng, phát triển và cống hiến.
Các lý thuyết về học tập người lớn (adult learning) của Malcolm Knowles gọi đây là andragogy – nghệ thuật dạy và học với người trưởng thành. Điểm cốt lõi: người lớn học hiệu quả nhất khi thấy được ý nghĩa thực tiễn và có quyền chủ động trong quá trình học.
Trong bối cảnh công nghệ thay đổi từng ngày, nghề nghiệp biến động liên tục, học tập suốt đời không chỉ là một lựa chọn, mà đã trở thành điều kiện sống còn.
“Ai ngừng học là già, dù ở tuổi 20 hay 80. Ai tiếp tục học sẽ mãi trẻ trung.” – Henry Ford
Học tập suốt đời trong giáo dục và doanh nghiệp
Trong giáo dục hiện đại: Các trường đại học trên thế giới đang dịch chuyển từ mô hình “học một lần cho cả đời” sang “học nhiều lần trong đời”. Chứng chỉ ngắn hạn, khóa học trực tuyến (MOOCs), hay các chương trình micro-credential (chứng chỉ vi mô) giúp người học có thể cập nhật kiến thức linh hoạt, thay vì quay lại học 4–5 năm dài hạn.
Trong doanh nghiệp: Một báo cáo của LinkedIn Learning (2022) cho thấy 94% nhân viên sẽ gắn bó lâu hơn nếu công ty đầu tư vào học tập và phát triển (Learning & Development). Các công ty SME cũng đang nhận ra rằng: thay vì chỉ tuyển “người giỏi sẵn”, việc tạo môi trường học tập liên tục sẽ nuôi dưỡng nguồn nhân lực bền vững hơn.
Ví dụ: Một doanh nghiệp công nghệ tại Việt Nam triển khai “giờ học thứ Sáu” – cho phép nhân viên dành 2 tiếng mỗi tuần để học một kỹ năng mới (có thể liên quan đến công việc hoặc sở thích cá nhân). Kết quả, nhân viên cảm thấy được trao quyền, sáng tạo hơn và gắn kết hơn.
Nuôi dưỡng thói quen học tập suốt đời
Học tập suốt đời không phải chỉ là tham gia các khóa học chính quy. Nó bắt đầu từ những thói quen nhỏ trong đời sống:
- Học từ trải nghiệm (Experiential learning): Đặt câu hỏi sau mỗi dự án, mỗi thất bại: “Tôi học được gì từ điều này?” – thay vì chỉ nhìn vào kết quả.
- Học từ người khác (Social learning): Tìm một cộng đồng, nhóm đồng nghiệp, hoặc mentor để trao đổi, tranh luận. Học tập qua đối thoại thường để lại ấn tượng sâu sắc hơn sách vở.
- Học từ nguồn mở (Open learning): Khai thác kho tài nguyên khổng lồ từ sách, podcast, khóa học trực tuyến. Quan trọng là xây dựng thói quen học đều đặn, dù chỉ 15–20 phút mỗi ngày.
- Thiết lập “kỷ luật mềm” cho việc học: Ví dụ: mỗi tuần đọc 1 chương sách, mỗi tháng học một kỹ năng nhỏ. Sự tích lũy đều đặn sẽ tạo ra thay đổi lớn trong vài năm.
Liệu có phải lúc nào cũng cần “học”?
Một số người phản biện rằng, “học tập suốt đời” có thể trở thành áp lực nếu bị biến thành khẩu hiệu. Khi việc học chỉ để chạy theo xu hướng, chứng chỉ, hay so sánh với người khác, nó dễ làm mất đi ý nghĩa thật sự. Vì thế, học tập suốt đời không đồng nghĩa với “học mọi thứ”, mà là chọn học những điều gắn với giá trị và mục tiêu cá nhân.
Kết luận
Học tập suốt đời không phải là gánh nặng, mà là một cách sống. Nó giúp ta linh hoạt trước thay đổi, nuôi dưỡng trí tuệ, và giữ cho tâm hồn luôn tươi mới.
Chiếc chìa khóa trưởng thành ấy sẽ không bao giờ gỉ – miễn là ta còn giữ được tinh thần học hỏi.
Còn bạn thì sao?
Bạn đang nuôi dưỡng thói quen học tập suốt đời của mình thế nào – qua sách, khóa học, hay những trải nghiệm thực tế? Hãy chia sẻ, để chúng ta cùng nhau mở thêm những cánh cửa mới.
