Có một đoạn trong Nicomachean Ethics của Aristotle luôn khiến tôi dừng lại và suy nghĩ: “Không ai chọn sống mà không có bạn, ngay cả khi họ có tất cả những điều tốt đẹp khác.” Câu nói ấy vang vọng trong tôi, không chỉ như một triết lý, mà như một lẽ thật hiển nhiên về đời sống con người.
Sự hiện diện của tình bạn
Con người có thể sống với của cải, danh vọng, và quyền lực. Nhưng nếu thiếu tình bạn – những mối quan hệ thực sự chân thành, dựa trên sự hiểu biết và tin cậy – thì tất cả những “thứ tốt đẹp khác” trở nên trống rỗng. Tôi nhận ra rằng ở những giai đoạn khó khăn nhất, điều tôi cần không phải là thêm một chiến lược hay thêm một nguồn lực, mà là một ai đó lắng nghe, đồng hành, và giúp tôi giữ lại phần nhân tính trong mình.
Ba cấp độ tình bạn
Aristotle phân loại tình bạn thành ba dạng: vì lợi ích, vì niềm vui, và vì đức hạnh.
- Những mối quan hệ chỉ dựa vào lợi ích sẽ tan biến khi lợi ích mất đi.
- Những mối quan hệ dựa vào niềm vui cũng chóng tàn khi niềm vui phai nhạt.
- Chỉ có tình bạn dựa trên đức hạnh – nơi hai người nhìn thấy giá trị tốt đẹp của nhau – mới bền vững, và giúp cả hai cùng trưởng thành.
Trong bối cảnh tổ chức, tôi nhận ra: nhiều “mối quan hệ công việc” thoạt đầu chỉ xuất phát từ lợi ích hoặc nhiệm vụ. Nhưng nếu có thể nuôi dưỡng chúng bằng sự tôn trọng và chia sẻ giá trị chung, thì chính chúng sẽ trở thành nền tảng cho sự gắn kết lâu dài.
Liên hệ cá nhân và tổ chức
Ở ARES, tôi vẫn thường trăn trở về việc xây dựng một môi trường “people-centric” – nơi con người không chỉ làm việc cùng nhau, mà còn tìm thấy sự đồng hành. Triết lý tình bạn của Aristotle nhắc tôi rằng: một tổ chức bền vững không thể chỉ dựa vào quy trình hay lợi nhuận, mà phải dựa vào các mối quan hệ nhân bản, nơi mỗi người cảm thấy mình không đơn độc.
Tôi cũng tự phản chiếu lại chính mình: tôi có đang duy trì những mối quan hệ chỉ vì lợi ích? Tôi có đang dành đủ thời gian để nuôi dưỡng tình bạn dựa trên đức hạnh – nơi ta thực sự mong muốn người kia phát triển, và ngược lại?
Bài học để mang theo
- Tình bạn không phải là phần phụ, mà là cốt lõi của đời sống hạnh phúc.
- Trong công việc, nếu biết xây dựng mối quan hệ trên nền tảng giá trị và sự tin cậy, tổ chức sẽ vững hơn bất kỳ hợp đồng hay lợi nhuận ngắn hạn nào.
- Ở cấp độ cá nhân, tình bạn là tấm gương soi, giúp ta nhìn thấy chính mình – và lớn lên từ đó.
Khi nghĩ đến Aristotle, tôi không chỉ nhớ đến một triết gia Hy Lạp cổ đại, mà còn nhớ đến một lời nhắc nhở giản dị: hãy gìn giữ và trân trọng những tình bạn thực sự, vì chính chúng làm cho cuộc sống – và cả hành trình lãnh đạo – trở nên đáng sống.
